Turboşarj, özellikle 2000 yılından sonraki otomobillerde bulunan aşırı besleme sistemidir. Turboşarj’ın hareketini sağlayan enerji kaynağı egzoz gazıdır. Motor içerisinde gerçekleşen yanma sonrası oluşan egzoz gazının çıkışı ile turboşarj hareket eder. Bir mil üzerindeki 2 adet pervanenin dönmesi ile temiz hava yanma odasına gönderilir. Bu sayede yakıtın yanma verimi artırılır. Bu sayede daha küçük hacimli motorlardan daha yüksek güç elde edilir. Turboşarj, türbin ve kompresörden oluşur. Türbin, egzoz bölümünde yer alan bölümdür. İlk hareket buradan başlar. Kompresör bölümü ise türbinin dönmesi ile dönen ve temiz havanın motora basılmasını sağlayan bölümdür. Turboşarj hakkında detaylar yazımızın devamında. Turboşarj nedir? Ne İşe Yarar?
Turboşarj Nedir? Ne İşe Yarar?
2000 yılı itibarıyla dizel otomobillerde sıkça kullanılan turbo donanımı günümüz araçlarında dizellerin tamamında benzinli otomobillerin ise büyük çoğunluğunda bulunmaktadır. Turbo beslemeli araçların verimliliği atmosferik motorlu araçların verimliliğine göre oldukça fazladır. Aşırı besleme sayesinde daha düşük devirde gerçekleşen yanma sayesinde verim ile birlikte motor gücü ve torku artarken yakıt tüketimi çok daha düşük hale geliyor. Turbonun çalışma prensibi halihazırda egzoz çıkışına bağlı olan türbünden geçen hava pallerin hareket etmesini sağlar. Pallerin bağlı olduğu mil sayesinde emme bölümünde bulunan pervane harekete geçerek aracın yanma odasına hava gönderir. Turbodan çıkan hava intercooler’dan geçerek soğur ve daha verimli yanma olmasını sağlar.
Turbo Arızası Nedir?
Otomobillerin motoru ortalama 6.000 – 7.000 devir çevirebilirken turbonun çevirdiği devir ortalama 150.000 devir/dakika’dır. Turbo’nun bu kadar fazla devir çevirebilmesini sağlayan en önemli nokta yağlamadır. Yağ pompası turbonun milini anlık devire uygun basınçta yağlar. Otomobillerde turbo zamanla arıza yapan parçalardan biridir. 2 çeşit turbo arızası bulunur:
- Milinde boşluk oluşup yağ kaçırması,
- Pervanelerin zarar görmesi,
- Turbonun sarması
Turbo milinde oluşan boşluk, turbonun tam anlamıyla çalışmasına engel olacaktır. Bu boşluktan yağ sızarak yanma odasına gönderilir. Boşluk zamanla artarsa ve bu durum fark edilmez ise aracın motoruna çok fazla yağ basılır. Aracı stop etseniz dahi motor yağı yakıt olarak göreceği için stop etmez ve araç ambeleye kalkar.
Pervanelerin zarar görmesi sonucunda araçta performans eksikliği oluşur. Pervanelerden zamana bağlı oluşan aşınma motor yağına karışır. Bu büyük bir sorun değildir. Yağ değişimi ile sorun giderilir. Ancak büyük bir parça kopup yanma odasına giderse motor ciddi bir hasar alır.
Yağ bakımı zamanında yapılmadığında yağ özelliğini yitirir. Bu durumda turbo yağlaması düzenli olarak yapılamaz. Düzenli olmayan turbo yağlaması turbonun sarmasına sebep olur.
Turbo Kaç Devirde Çalışır?
Turbo kaç devirde çalışır sorusu birçok kişinin merak ettiği bir konudur. Öncelikle turbo, motorun çalışmasıyla birlikte çalışmaya başlar. Westgate’in açılma değeri vardır. Westgate turbonun kaç bar’a kadar basınç oluşturacağını ayarlar.
Turbo Hakkında Bilinen Yanlışlar
Turbolar Çabuk Bozulur
Turboyu bilinçli ve doğru bir şekilde kullanıp da bozuldu diyenini biz hiç görmedik. Evet girişte hassas bir parça olduğunu söylemiştik. Dayanamayacağı kadar güç üretmek isterseniz turbo bozulabilir. Ama turbonun bakımlarını doğru ve zamanında yaparsanız asla demeyelim çünkü her parçanın bir ömrü vardır. Onun da böyle yaparak ömrünü uzatabilirsiniz.
Turbo Az Yaktırır
Çevrenizde hiç az yakması için turbo kullanan var mı? Eminim ki yoktur. Var ise de işinin ustası olamayan birine danışmıştır. Halk arasında şöyle bir söz var ” Aslan besliyorsan, yemini eksik etmeyeceksin.”. Bu söz bunun için söylemiş olabilir diye düşünüyoruz. Evet, turbo araç verimini arttırır ama az yakmasının sebebi tamamen motor hacmine bağlıdır. Tamamen doğru orantıyla turbo takılırsa üretilen güç artar bu güce ulaşmak için turbo çalışır ve yakıt tüketimi de artar. Aksini iddia eden olursa hemen oradan uzaklaşın.
Turbolar Belirli Devirlerde Çalışır
Diğer bir yanlış bilinen şey ise turboların belirli devir aralıklarında çalışması. Belki bu durum yazılımlar ile yapılabiliyordur. Fakat genel olarak turbolar örnek veriyorum 1500 devirden sonra çalışmaya başlar algısı yanlıştır. Turbo araç çalıştıktan itibaren çalışmaya başlar ve hava girişi olur. Biz turbonun düşük devirlerdeki verdiği basıncı hissetmeyiz sadece. Bunu aracınızda yok ise turbo basınç göstergesi takarak anlayabilirsiniz.
Rampalara Tam Gaz Çıkmak
Eğer aracınızı sevmiyorsanız ve aracınızın sanayiye sık sık gitmesini istiyorsanız elbette bunu yapabilirsiniz. Rampa çıkarken motor devri düşük ise tam gaz çıkarak turbonun motora fazla basınç vermesini sağlarsınız ve motor için hiç iyi şeyler olamayabilir bu durum. Siz en iyisi vitesi düşürerek bu davranıştan kaçının.
Turboyu Soğuması İçin Uzun Süre Beklemek
Kullandığınız araç nedir onu bilmiyoruz ama şu bir gerçek. Fabrikadan çıkan turbolu araçlarda dakikalarca araç beklemenize gerek yok. Belirli güçler ürettiği için bu turbolar fazla yorulmaz ve ısınmazlar. 10-20 saniye beklemeniz yeterli. Zamanınız her zaman değerlidir.
Aracınıza Turbo Takmak Kolaydır
Giriş kısmında söylediğimiz olay budur. Aracınız hiç yoksa turbo takmak veya olan turboyu daha da büyütmek. Bunlar hiçte kolay olamayan işlemlerdir. Bunun için motorunuzu tanımak almak istediğiniz gücü belirlemek ve en önemli doğru parçaları doğru uzman kişilerle beraber bir araya getirmektir.
