Debriyaj nedir?
Manuel otomobilleri otomatik otomobillerden ayıran en belirgin özellik nedir sorusuna hepimiz aynı yanıtı veririz. Manuel otomobiller debriyaj sistemine sahiptir. Debriyaj bir diğer adıyla kavrama ismiyle de biliniyor. Sürüş anında aracınızın sorunsuz bir şekilde hareket etmesini sağlayan ve aracınızın ivmelenmesinin kaynağı debriyajdır. Aynı zamanda araç hareket halindeyken motor ile vites kutusu arasındaki etkileşimi keserek vites değiştirmenize sağlamaktadır. Bu yazımızda sizler için debriyaj nedir ve ne işe yarar gibi sorulara cevap verdik.
Debriyaj nedir, ne işe yarar?
Debriyajın aracınızın hareket etmesini ve vites değişikliği yapmanızı sağlayan bir sistem olduğundan bahsettik. Bunun temelinde ise motorun ürettiği itiş gücünden maksimum şekilde faydalanma sistemi yatıyor. Araç kullanırken aracın devri yükseldiğinde vites değiştirmenizin sebebi de bu. İşte bu sebeple debriyaj, motordan aldığı itiş gücünü tekerleklere aktaran bir sistem olarak tanımlanıyor.
Debriyajın Görevleri Nelerdir?
-
Aracı Çalıştırırken:
Aracınızı çalıştırma aşamasında motorun hareketini kademeli bir şekilde tekerleklere ulaştırarak aracınızın sarsıntısız bir şekilde hareket etmesini sağlar.
-
Vites Değiştirirken:
Aracınız çalışır durumdayken vites değiştirme sırasında motordan vites kutusuna olan hareket aktarımını keserek kolaylık sağlar.
-
Gerekli Olan Durumlarda:
Gerekli olan durumlarda motor ile güç aktarma donanımları arasındaki bağlantıyı keser.
Debriyaj nasıl çalışır?
Debriyajın nasıl çalıştığından bahsetmeden önce debriyaj sisteminin parçalarını bilmemiz gerekiyor.
Debriyaj sistemi; volan, debriyaj baskısı, debriyaj balatası ve debriyaj rulmanından oluşuyor.
Debriyaj sisteminin parçaları
Motora bağlı volan:
Motora cıvatalar ile sabitlenmiş olan ve motordan aldığı hareketi vites kutusuna iletmeyi sağlayan parçadır.
Debriyaj baskısı:
Volana sabitlenmiş bir parçadır. Debriyaja basıldığı zaman motor ile vites kutusu arasındaki bağlantıyı keserek vitesi kolayca değiştirmenize yardımcı olur.
Debriyaj balatası:
Volan ve debriyaj baskısı içerisinde bulunur. Diğer debriyaj elemanları ile birlikte aracın güç aktarım sistemlerini motora bağlar. Gücün kullanıcının isteğine göre şanzıman sistemine iletilmesini sağlar. Aynı zaman da motor ile şanzıman arasındaki şanzıman sisteminin temel parçasıdır.
Debriyaj Rulmanı:
Debriyaja basıldığı durumda hareket iletimini ileten veya kesen parçadır. Aracı boşa çıkarmak için kullanılan basit ama önemli bir bileşendir.
Debriyaj sisteminin çalışma prensibi:
Debriyaj pedalına bastığınız anda, debriyaj baskısı ve rulmanı sayesinde motordan vites kutusuna gelen hareket iletimi kesilir. Ayağınız debriyaj pedalındayken gaza bastığınızda arabanın ilerlememesinin sebebi de budur. Ayağınızı debriyaj pedalından çektiğiniz anda volan ve debriyaj baskısı arasında bağlantıyı sağlayan debriyaj balatası, kavramayı sağlayarak hareket iletimini tekrardan sağlar.
Debriyaj sistemi olmasaydı vites değiştirebilir miydik ?
Sorumuzun cevabı hayır. Çünkü eğer debriyaj sistemi olmasaydı vites değiştirebilmek için motoru durdurmamız gerekirdi. Yani debriyaj, vites değiştirilirken motoru stop ettirmeden şanzımanın güç çıkışını kesmek için kullanılan bir mekanizmadır.
Bir diğer yandan motorda üretilen itiş gücünü tekerleklere kademeli bir şekilde ulaştırabilmemiz için de debriyaj pedalını kullanmamız gerekiyor. Ancak ayağınız debriyaj pedalına sonuna kadar basılıyken gaz verirseniz aracınız ilerlemeyecektir. Ancak ayağınızı yavaşça debriyaj pedalından çekerken gaza basarsanız kalkış yapabilirsiniz.
Debriyaj sistemi olmasaydı ?
Eğer aracınız seyir halindeyken durmak istediğinizde sadece frene basarak durabileceğinizi sanıyorsanız yanılıyorsunuz. Arabalardaki debriyaj sistemi bunu mümkün kılmıyor. Yavaşlamak için fren pedalı tek başına yeterli olabilir. Fakat durmak için debriyaj pedalını da kullanmanız gerekiyor. Çünkü sadece frene bastığınızda debriyajdaki iki metal plakanın hala birbirine bağlı olması sebebiyle sadece aracınız değil motorunuz da duruyor. Bu nedenle aracınızı durdurmak istiyorsanız, debriyaj pedalına basarak tekerlekler ile motor arasındaki bağlantıyı kestikten sonra vitesi boşa almanız gerekiyor. Bu şekilde aracınızı stop ettirmeden durdurmanız mümkün olacaktır.
Peki debriyaj kullanırken nelere dikkat etmeniz gerekiyor ?
Olası kazaların önüne geçmek ve daha sorunsuz ve de sessiz bir vites değişikliği için debriyajınızın bakımını düzenli olarak yaptırmanız gerekiyor. Çünkü debriyaj sistemi de aracın diğer parçaları gibi zaman içinde zarar gören bir sistem. Özellikle balatanın, çeşitli aşınmalara uğrayarak kavrama gücünü kaybetmesi oldukça yüksek. Bu sebep ile ortaya çıkabilecek olumsuz sonuçların önüne geçebilmeniz için de belli aralıklarla debriyaj bakımınızı yaptırmanız gerekiyor. Bunun için de yetkili servislere başvurmak en doğru olanı.
Debriyaj balatasının inceldiğini nasıl anlarım ?
Aracınızın debriyaj balatasının inceldiğini anlamak aslında çok kolay. Eğer aracınız aşağıdaki ip uçlarını gösteriyorsa debriyaj balatanız incelmiş demektir.
- Debriyajın daha yukarıda kavramaya başlaması
- Debriyaj pedalının sertleşmeye başlamış olması
- Aracın performansında yaşanan azalma
- İlk kalkış anında hissedilen aşırı titreme
- Aracın vites geçişlerinin sert olması
- Dişlilerden gelen sürtünme sesi.
Debriyaj kullanımı ile ilgili püf noktalar:
Eğer aşağıda bahsettiğimiz püf noktaları bilirseniz bakıma gitme sürenizi biraz daha uzatabilirsiniz.
- Yokuşlarda yarım debriyaj ile kalkış yapmamaya dikkat edin.
- Aracınızı tamamen durdurmadan geri vites ve ileri vites arasında geçiş yapmayın.
- Debriyaj pedalına sürekli baskı uygulamayın. Özellikle fren yapacağınız sırada debriyaj pedalını kullanmaktan kaçının.
- Kırmızı ışıkta duruyorsanız ayağınız debriyajda ve birinci viteste beklemeyin. Bunun yerine boş viteste bekleyin.
