Otomobiller birçok kişinin günlük hayatta kullandığı ulaşım araçlarıdır. Otomobillerin çalışma prensibinden kısa bir şekilde bahsedecek olursak; Depodan gelen yakıt, yanma odasına girer. Emme ve egzoz valfleri açılıp kapanır. Piston sıkıştırma işlemini yapar. Yanma devam eder ve motor bir düzen içerisinde çalışır. Zamanla gelişen motor teknolojisi ile daha verimli motorlar üretilebilmektedir. Bir örnek vererek 90’lardan bahsedecek olursak; eski nesil dizel motorlarda turbo teknolojisi bulunmuyordu. Verimlilik oldukça düşüktü. ancak 2000’lerin başından itibaren turbo kullanımı yaygınlaştı. Motorlar daha verimli hale geldi. Bu yazımızda sizlere 2000’li yıllardan itibaren kullanımı yaygınlaşan değişken subap zamanlamasından bahsedeceğiz. Değişken subap zamanlaması; emme ve egzoz valflerinin değişken olmasıdır. Değişken Subap Zamanlaması hakkında detaylar yazımızın devamında.
Değişken Subap Zamanlaması Nedir? Nasıl Çalışır?
İçten yanmalı otomobil motorlarında emme ve egzoz subapları bulunur. Emme subapları bazı araçlarda yakıt hava karışımını yanma odasına alırken direkt enjeksiyonlu araçlarda sadece temiz hava almaktadır. Egzoz subapları ise yanma sonucu açığa çıkan egzoz gazlarını yanma odası dışına almakla görevlidir. Bu subapların çalışmasını sağlayan kam milidir. Kam mili, motorun triger sistemine bağlıdır. Krank milinin konumuna göre kam mili üzerinde bulunan kam adı verilen çıkıntılar, subapların açılıp kapanmasını sağlar. Ancak yüksek devirlerde subapların açılıp kapanma süresi yetersizdir. Bu noktada devreye değişken subap zamanlaması girer. Değişken subap zamanlaması ile birlikte emme ve egzoz valflerinin çalışma süresi değiştirilir. Bu sayede valfler, optimum seviyede açılıp kapanır. Araçta yanma verimi artar. Yanma veriminin artması motor gücünü artırırken yakıt tüketimini de azaltır. Aracın emisyon değerleri de düşerek daha çevreci olur.
Markalar Farklı İsimler Kullanıyor
Değişken subap zamanlaması 1910’lu yıllarda uçak motorlarında kullanılmıştır. Otomobillerde kullanımı ise 1958 yılında Porsche’nin patent alması ile başlamıştır. Ancak patent sonrasında Porsche bu teknolojiyi kullanmamıştır. İlk gerçek anlamda kullanılan değişken subap zamanlaması Fiat tarafından geliştirilmiş ancak Alfa Romeo marka bir araçta seri üretim olarak kullanılmıştır. Günümüz şartlarında ise üstten çift eksantrikli otomobillerin büyük çoğunluğunda kullanılmaktadır. Değişken subap zamanlaması markalarca farklı isimlerde kullanılmaktadır. Örnek verecek olursak; Honda’da VTEC teknolojisi, Toyota’da VVT-İ, BMW’de Vanos, Fiat Multiair, Mitsubishi MIVEC, Mazda S-VT, Mercedes Camtronic ve bunun gibi birçok isim.
Subap Nedir? Ne İşe Yarar?
Subap, otomobil motorlarında bulunan ve yanma odasına giriş çıkışın kontrolünü sağlayan parçadır. Eski nesil araçlarda silindir başına 2 subap bulunmaktadır. Günümüz araçlarında ise silindir başına 4 subap bulunmaktadır. Subaplar emme ve egzoz subapı olmak üzere ikiye ayrılır.
Emme Subapı: Yakıt hava karışımının yanma odasına emilmesini sağlayan parçadır. Emme zamanında yakıt ve hava karışımı yanma odasına alınır.
Egzoz Subapı: Yanma odasında yakıt hava karışımının yakılması sonucunda ortaya çıkan egzoz dumanının uzaklaştırılmasını sağlar.
Subaplar Nasıl Çalışır?
Otomobil motorlarının çalışmasında bir düzen bulunmaktadır. Pistonların hareketi subapların hareketi ile koordineli çalışır. Bu durumu sağlayan ise pistonların bağlı olduğu krank mili ile subapların hareketini sağlayan eksantrik mili arasında bulunan zamanlama kayışı veya zinciridir. Zamanlama kayışı eksantrik milini hareket ettirir. Eksantrik mili subap iticilerini çalıştırır. Subap iticilerin yağ pompasının yağ basıncı ile birlikte devreye girerek subapların açılıp kapanmasını sağlar.
Subap Arızası Belirtileri
- Araç tekleyerek çalışır.
- Yakıt tüketimi artar.
- Motor sesli çalışır.
- Sabah ilk çalışmada duman oluşur.
- Araç geç çalışır.
- Performans düşüşü görülür.
Subap Arızaları Nedir?
Otomobil motorlarında bulunan subaplar zamanla arıza yapabilir. Subaplarda oluşabilecek arızalar;
- Subap yanması,
- Subap bükülmesi,
- Subap Lastiklerinin aşınması,
Subap ayarı bozuksa ne olur?
Subap ayarının bozuk olması yanmanın verimini düşürür. Yakıt hava karışımı doğru olarak sağlanamaz. Bu durum yakıt tüketimi artışı, performans düşüşü, sesli çalışma, geç çalışma gibi sorunları beraberinde getirir.
Subap Ayarı Ne Zaman Gerekir?
Subapların ayarı eski model araçlarda manuel olarak yapılır. Yeni nesil araçlar subap ayarını otomatik olarak kendisi yapar. Aracınızın silindir kapağının üstünden şık-şık gibisinden ses geliyorsa, performansında azalma var ise, yakıt tüketimi arttıysa, aracınız geç çalşıyorsa subap ayarı yaptırmanız gerekebilir. Ancak aracınız otomatik subap ayarlıysa ve subap ayarını yapamıyorsa, muhtemelen hidrolik iticilerinizde problem vardır. Bazı durumlarda yağ değişimi, çalışmayan iticilerin çalışmasını sağlayabilir.
