Otomobiller birçok kişinin günlük hayatta kullandığı ulaşım araçlarıdır. Otomobillerin güvenli ve konforlu bir şekilde kullanılabilmesi için bakımlarının zamanında yapılması gerekir. Otomobilde bakım denilince akıllara gelen ilk şey yağ bakımıdır. Yağ bakımı ile birlikte otomobillerin motor yağı ve filtre grubu değişir. Bu bakım aralığı otomobilin marka modeline göre daha doğrusu kullanıldığı yağa göre değişmektedir. 20W50 yağ kullanan otomobiller, 5 bin km’de bir bakıma girerken 10W40 ve daha ince yağlar 10 bin km’de bir bakıma girer. Ancak otomobil için yapılması gereken tek bakım motor yağı bakımı değildir. Otomatik şanzımanlı araçlarda yağ ve filtre bakımı yapılmalıdır. Manuel şanzımanlı araçlarda ise yağ seviyesi kontrol ettirilmelidir. Normal şartlarda manuel şanzımanlar bakım gerektirmez olarak bilinirken; özellikle eski model veya kilometresi yüksek otomobillerin şanzımanlarında yağ kaçağı görülebilir. Genelde yağsız kalan şanzımanlardan sesler gelebilir. Şanzımandan gelen sesler ve nedenleri hakkında detaylar yazımızın devamında.
Şanzımandan Gelen Sesler ve Nedenleri
Şanzıman; içerisinde dişli grupları bulunan dişli gruplarının hareket edebildiği bu sayede motordan gelen dönme kuvvetini tekerleklere belirli oranlarda ileten dişli kutudur. Basit bir şekilde şanzımanı motor gücünü dinginleyen parça olarak belirtebiliriz. Şanzıman içerisinde bulunan dişli grupları, aracın bulunduğu vitese göre değişebilmektedir. Dişli gruplarında dişlilerin yer değiştirmesini sağlayan parçalara ise senkromeç adı verilir. Şanzımanlarda sık karşılaşılan sesler;
- Vites değişiminde “cartlama” sesi: “Cartlama” sesi, senkromeçlerin aşınmasından kaynaklı olarak çıkan sestir. Dişliyi tam olarak kavrayamayan senkromeç sebebiyle bu ses çıkmaktadır. Bu sesin kesin sebebinin direkt senkromeç olduğu söylemek pek doğru değil. Peki nasıl anlayacağız?
“Cartlama” sesi tüm viteslerde geliyorsa sorun ayırma işleminde yani debriyaj sistemindedir. Debriyaj merkezi veya debriyaj setinde oluşan arıza tüm viteslerde cart sesini çıkartır. Ancak tek bir viteste bu ses geliyorsa sorun kesin olarak senkromeçtedir. Genelde 2. veya 3. vites senkromeçi arızalanır. Sebebi ise en sık kullanılan vitesler olmasıdır. Bu arızanın sebebi; zamana ve kullanıma bağlı deformasyondur. Böyle bir durumda şanzıman sökülür ve dağıtılır. Senkromeç değişir ve sorun düzelir.
- Sürüş anında gelen Uğultu ve Ağlama sesi: Sıkça dile getirdiğim şeylerden biri arada müziği kapatıp aracınızı dinleyin. Yolculuk sırasında gerçekleşen ve gelen arıza seslerinden biri Uğultu ve Ağlama sesidir. Şanzıman içerisinde bulunan dişlilerin yağsız kaldığını gösteren bu ses, oldukça sıkıntılıdır. Sesi duyar duymaz aracınızı yağcıya götürüp şanzıman yağını kontrol ettirin. Yağ eksikse tamamlatıp deneyin. Muhtemelen dişliler yağsızlıktan yanmıştır. Ancak bir ihtimal yağ eklemesi ile sorun çözülebilir. Aksi halde ağlayan ve uğuldayan şanzımanın tamiri oldukça uğraştırıcıdır.
- Sürüş Anında gelen “pat küt” ses: Ne yazık ki şanzıman içerisinde dişlilerin biri ve bir kaçı kırılmış anlamına gelmektedir. Bu durumda yapılması gereken en mantıklı iş çıkma bir şanzıman satın alıp yola devam etmektir.
Manuel Şanzıman Arızası Belirtileri
Manuel şanzıman arızaları genel olarak sizi yolda bırakmayacak arızalardır. Tabiki şanzıman arızalı bir şekilde kullanılır mı? Kesinlikle kullanılmamalı. Şimdi manuel şanzıman arızalarını maddeler halinde sıralayalım;
- Seyir halindeyken Şanzımanınızdan uğuldama sesi gelmesi: Şanzımanınızın yağsız kaldığını belirtir. Bu şekilde kulanmak dişlilerin yanmasına sebep olur yağını tamamlasanız dahi ses geçmeyecektir.
- Viteslerden Atması: Aracınızı vitese atıp kalkış yaptığınızda hissedeceğiniz bir durumdur. Araç kendi kendine vitesi boşa alır. Yani vitesten atar. Bu durum hangi vitesten atıyorsa o vitesin dişlisinde problem olduğunu işaret eder.
- Vitese geçerken cart etmesi: Aracınızı vitese atarken veya vites değiştirirken “cart” şeklinde bir ses geliyorsa 2 farklı durum olabilir. Debriyajınızın baskısı tam ayırmıyor olabilir. Bir diğer durumda vites senkromeçinin arızalanmasıdır. Bu durumu ayırt etmenin yolu ise debriyaj tam ayırmıyorsa tüm viteslerde “cart” şeklinde ses gelir. Ancak tüm viteslerde ses gelmiyorsa çok büyük ihtimalle sorununuz senkromeçtendir.
- Yağ Kaçağı: Şanzımanınız yağ kaçırıyorsa bu durumu düzelttirmeniz gerekir. Yağ kaçıran yer tespit edilir ve düzeltilir. Düzeltilmediği takdirde, şanzıman yağsız kalacak ve dişlileriniz yanacaktır.
- kartlama: Aracınızı kullanırken sabit viteste giderken ayağnızı bir anda agazdan çekince “kaart” diye bir ses geliyorsa şanzımanınızda sorun vardır.
- Şanzıman içerisindeki diferansiyel arızası: Aracınız önden çekişliyse şanzımanın içerisinde diferansiyel sistemi de vardır. Kalkışlarda sekme vurma yapıyorsa problem buradadır.
Manuel Şanzıman Onarımı
Yukarıda maddelediğimiz durumlardan biri veya birkaçının aracınızda olduğunu düşünüyorsanız yapacağınız ilk şey aracınızı tamir servisine götürmek olmalıdır. Yetkili birinin kontrolü sonrasında şanzımanınız sökülür. Şanzıman söküldükten sonra içi komple dağıtılır. Şanzıman dağıtıldıktan sonra arızalı noktalar bulunur. Tamir kurtarır mı? Yoksa değişmesi mi gerekir? Bu karar verilir. Tamir kurtarırsa bozuk parçalar araştırılır. Şanzıman yedek parçalarını yeni olarak bulmak zor ve pahalıdır. Çıkma temiz parça araştırılır. Bulunur ve yerine takılarak şanzıman toplanır. Eğer şanzımanınız tamir kurtarmıyorsa birçok yerinde bozukluk varsa çıkma şanzıman arayışına girilir. Alınıp takılır.